NGUYỄN MINH NỮU,THƯƠNG QUÁ SAIGON NGÀY TRỞ LẠI PHẦN 4 và 5

 THƯƠNG QUÁ SAIGON NGÀY TRỞ LẠI PHẦN 4 và 5.

 4.

Quán cà phê ở Saigon nhiều tới độ dù là người thường đi uống cà phê cách mấy cũng không thể đi hết nổi. Các thương hiệu nổi tiếng như Window, Highland, Coffee Bean, Trung Nguyên... mở tràn lan , mỗi thương hiệu năm bẩy địa điểm. Cà phê Starbucks của Mỹ  cũng đã có mặt tại Saigon với cả chục địa điểm.

Địa điểm đầu tiên nằm ở Ngã Sáu Phù Đổng. Tôi biết địa điểm này và lưu nó vào bộ nhớ bởi vì ngày khai trương quán này đã là một hiện tượng. cả ngàn người xếp hàng chờ tới lượt được mua một ly cà phê mà họ nghĩ rằng mang theo chất Mỹ đầu tiên có mặt ở Việt Nam. Thực ra chỉ là thương hiệu, vẫn là các ly cà phê mang tên Mỹ như Espresso, Cappuccino, Frappucino nhưng hương vị ở đây khác nhiều so với bên Mỹ. Cái giống nhau là phương pháp phục vụ như mua tại quầy , và tự tìm ghế ngồi, giá cả tương ứng với giá đô la (Cappuccino giá 120.000 ngàn tương đương 5.60 đô).

 

Nhưng chỗ ngồi thì tuyệt vời. Từ trên lầu, ngăn cách với bên ngoài là kính, có thể nhìn thông thoáng bốn phía như đang ngồi giữa Saigon. Trước mặt là đường Lê văn Duyệt ( Cách Mạng Tháng 8) chạy tới Ngã tư Bẩy Hiền rồi đi thẳng (rất xa) qua biên giới phía tây, phía phải là chợ Bến Thành  ven theo Hồng Thập Tự (Nguyễn thị Minh Khai)  đi về Xa Cảng Miền Đông, Sau lưng thì về phía quận 7, hoặc nhánh rẽ vào Xa Lộ Đông Tây để về miền châu thổ  Cửu Long:

 

Về giữa Saigon, nhìn ra bốn phía

Sao thấy lòng mình chia như nhánh sông

Quốc lộ 13 đi về phía Bắc

Qua hầm Thủ Thiêm để miết về Đông

Về giữa Saigon, nhìn ra bốn phía

Xa lạ mặt người thấm thía lưu vong

Xa cảng Miền Tây về phía Nam đất nước

Thấy được rất nhiều mà hiểu được bao nhiêu

Như cơn gió thổi giữa đồng bát ngát

Mái nhà tranh phơ phất khói lam chiều

Về giữa Saigon, nhìn ra bốn phía

Từ Hốc Môn về bỗng một cơn mưa

Ai đã nói một dòng sông giữa phố

Mà dắt xe đi, sóng vỗ nhịp mông người

Kỳ lạ quá những mảnh đời chịu đựng

Bình thản sống chung với Lũ quen rồi

Về giữa Saigon, nhìn ra bốn phía

Thấy cả hân hoan chen với ngậm ngùi

Dòng kênh đen đã chuyển dần trong đục

Nhưng chuyển thế nào được một nghĩ suy.

Về giữa Saigon, nhìn ra bốn phía

Dâu biển lòng người hoang phế bao năm

Lối cũ rêu phong mắt đằm giọt lệ

Không chỗ cho người thất thế dừng chân

Hiu hắt quá ngựa xe đời hỗn độn

Ngơ ngác bóng người, trộn với bóng bâng khuâng

Về giữa Saigon mà chân bước chênh vênh

Chịu lạc lối ngay trong thành quách cũ.

 

Đối diện với nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế, bên kia đường, chênh chếch về phía trái là tòa biệt thư số 19 Kỳ Đồng. Một địa danh in dấu thật nhiều của thời tuổi trẻ tôi . Là trụ sở và trung tâm sinh hoạt của Văn Phòng Liên Lạc Sinh Viên Quốc Nội và Hải Ngoại.

Năm 1973, khi tôi đến đây lần đầu là đi theo nhạc sĩ Nguyễn Quyết Thắng. Lúc đó, Ca Đoàn Trung Ương của Phong trào Du Ca tập hát và sinh hoạt ở đây, Ca trưởng là Nguyễn Ngọc Cẩn, một chàng trai nho nhã hiền lành, ăn nói nhỏ nhẹ, dường như Cẩn là giáo chức. Đã nhiều lần ngồi lại trong vòng tròn để tập hát với nhau, làm quen và đưa tới thân tình với Đinh Việt Hùng, Bùi Công Bằng, Nguyễn Ngọc Linh.....Mỗi người bạn đó đều ghi lại trong lòng tôi những kỷ niệm đẹp và và khó quên, vì không thể nhầm lẫn họ với bất kỳ ai tôi gặp sau này.

Bùi Công Bằng lập Đoàn Du Ca Giao Chỉ, lúc đó làm Giám Học trường Trung học Đắc Lộ. Giao Chỉ tập họp nhiều Giáo sư, học sinh và cựu học sinh Đắc Lộ. Bằng là Ca Trưởng có tài, những ca khúc mà Giao Chỉ hát như Biết Đâu Nguồn Cội, Người Yêu Tôi Bệnh, Tuổi trẻ và Ước Mơ , Anh Sẽ Về qua hòa âm dàn dựng của Bùi Công Bằng là những hợp xướng khúc ba hoặc bốn bè, có lần tôi được nghe các ca khúc này không cần nhạc đệm. Không nhạc đệm nên giọng lãnh xướng vút lên trong vắt được hòa theo âm thanh dồn dập, hùng tráng và âm hưởng rất đầy.

Đinh Việt Hùng hát rất hay, giọng mạnh và đầy nội lực, khi tôi về lần này thì Đinh Việt Hùng ở tuổi trên 60, tham gia cuộc thi Tiếng Hát Mãi Xanh. Trong một vòng thi, Giám khảo là ca sĩ Tuấn Ngọc nói rằng : "Tôi sinh ra trong một gia đình nghệ sĩ, nên từ thủa nhỏ 5 tuổi đã bước lên sân khấu trình diễn mà không phải qua một kỳ thi nào, chứ nếu đi thi mà gặp thí sinh như Đinh Việt Hùng thì coi như tiêu rồi. (https://www.youtube.com/watch?v=dn8SHxYkCEk) Câu nói của Tuấn Ngọc tất nhiên có chút cường điệu để khuyến khích, nhưng đó cũng là một cách nhận xét về một tiếng hát rất chân tình của tiếng hát thần tượng mấy chục năm nay.

Nguyễn Ngọc Linh là một Du ca viên thì tất nhiên là anh hát hay rồi, nhưng Nguyễn Ngọc Linh lại là một Nhạc Sĩ và một sinh hoạt anh tham gia từ thời niên thiếu vẫn còn duy trì tới bây giờ là Hướng Đạo. Con người của Linh gắn liền với các sinh hoạt này mà có lần anh nói như là máu thịt. Một Nguyễn ngọc Linh trầm ngâm ít nói lập tức biến mất khi anh khoác trên người bộ đồng phục Hướng Đạo và tươi tắn với tên rừng Ngọc Linh Sơn Ca.  Chuyến này về có dịp ngồi bên cạnh nhau, Linh vừa vượt thoát qua một cơn bệnh hiểm nghèo, thân thể đã gầy lại còn gầy hơn. Ôm chặt nhau tôi nghe lòng mình ngập tràn cảm xúc xót xa. Linh phổ nhạc khá nhiều thơ của bạn bè, trong đó có thơ Khánh và thơ tôi. Một ca khúc Linh viết theo âm hưởng Huế mà khi Linh hát, bày giải ra cả cái thiết tha trữ tình  chung với cảm hoài bi thiết là ca khúc "Cuối Cùng, Người cũng yêu tôi" bài hát này sau đó đã do ca sĩ Vân Khánh trình bày.(https://www.youtube.com/watch?v=hzV0pduke9U).

 

Cà phê ở saigon bây giờ khác với Cà Phê Saigon  thời tôi mới lớn. Không nói là hay hơn hay dở hơn, mỗi thời đại, sẽ có một cách sống khác nhau.  Thời đó, với chúng tôi ra quán cà phê ngồi là mang cảm giác trầm mặc, gọi ly cà phê, nhìn từng giọt  nhỏ xuống chậm chạp, đưa mắt nhìn mông lung và nhớ nhung suy nghĩ  chuyện bâng quơ.  Cà phê ngày xưa cũng nhiều hạng lắm, sang trọng như La Pagode, Brodard, nằm trên các trục đường Nguyễn Huệ, Lê Lợi là nơi các văn nhân thi sĩ tụ hội, không phải chỗ cho chúng tôi.  Hào hoa phong nhã thì có Cà Phê nhà hàng Kim Sơn,  Bạch Đằng, Continantal,  ngồi đó là dân có máu mặt, có tiền, ăn mặc sang trọng ngồi ngoài hàng ba ngắm người  và để người ngắm mình,  đó cũng không phải là chỗ cho chúng tôi. Chỗ chúng tôi ngồi bình thường là những quán không tên, nằm đầu đường hẻm, nằm lẩn khuất trong ngõ nhỏ mà chúng tôi gọi bằng tên chủ quán như Năm Dưỡng, nằm  trong hẻm Nguyễn Thiện Thuật, Ba Tống trên đường Bùi Viện, còn nhiều nữa, những góc ngồi quen mà thời đó, ai cũng có một vài điểm ghé vào. Vào đó, gọi một ly cà phê sữa nóng vào buổi sáng, hay ly cà phê đá vào buổi chiều, châm điếu thuốc  nhìn bâng quơ mong chờ gặp bạn, những người bạn không cần hẹn hò, cứ ra đó ngồi là gặp. Cho nên nhớ cà phê  ngày xưa là nhớ cái chỗ ngồi, nhớ cái thân tình bằng hữu cũ.

Một đôi khi có chút tiền, rủ nhau vào những quán cà phê có nhạc như Thằng Bờm trên đường Nguyễn Thái Học, Cây Tre trên đường Đinh Tiên Hoàng  để nghe nhạc Trịnh Công Sơn. Mỗi lần được đi vào đó là một hạnh phúc, mà hạnh phúc thì có không nhiều.

Gặp gỡ nhau ở Cà Phê Du Miên, quận Gò Vấp: Từ trái qua Cao bá Hưng, Đoàn văn Khánh, Carol Kim, Nguyễn Minh Nữu, Hoàng Kim Oanh, Cúc Hoa, Phạm Cao Hoàng, Nguyên Minh, Nguyễn Sông Ba.

Cà phê Saigon bây giờ thì thành một thứ văn hóa riêng, Có rất nhiều quán được đầu tư rất lớn từ địa điểm, tới không gian và chỗ ngồi. Cà phê vườn, cà phê Hoa Viên, cà phê Máy Lạnh, Wifi.  Như có lần cùng Phạm Cao Hoàng, và cả nhóm anh em Quán Văn ghé vào cà phê Du Miên ở Gò Vấp, quán rộng mênh mông, cây xanh bóng mát, có dòng suối chảy quanh co, có  tầng lầu gác trên cây cổ thụ, một hàng ngũ tiếp viên mặc đồng phục đông đảo chào mời phục vụ khách. Cả tôi, cả Hoàng  đều ngạc nhiên và thú vị, khi hỏi anh em ở Saigon, mới biết dạng quán lớn, trang trí sang trọng và đẹp mắt như Du Miên  ở Saigon bây giờ đếm không xuể. Nhưng cái thứ người ta vào đó để uống không phải là cà phê nữa mà Sinh Tố, Nước Cam, Kem, Bia, Dừa tươi , hay nếu có là cà phê thì cũng là cà phê Sữa Đá.

 

Suốt cả tháng đi về Saigon, ngồi quán cả mấy chục lần, nhìn bạn bè, nhìn chung quanh tôi chưa bao giờ thấy ai gọi một ly cà phê đen cả. Có thể cái chất nước đen đó, bây giờ chẳng ai tin nó là cà phê, mà cũng có thể loại người vào quán để trầm tư mặc tưởng, suy nghĩ mênh mông , nhìn từng giọt cà phê  buồn bã kia, đã tuyệt chủng  mất rồi.

 

5

Buổi họp mặt mừng Quán Văn 5 tuổi được tổ chức tại quán cà phê Lọ Lem. Một buổi sinh hoạt đông vui và thú vị.

Thời điểm này 5 năm trước tôi đã bất ngờ được dự buổi ra mắt Quán Văn số 1, lúc đó ngoài Nguyên Minh và Đoàn Văn Khánh ra, tôi chưa  quen biết với ai, thế mà bây giờ đã trở thành bạn tâm giao với rất nhiều người - những người yêu quý văn chương, trân trọng chữ nghĩa.

Lúc mới hình thành, Quán Văn có những cây bút nòng cốt: Trương văn Dân, Elena,  Đoàn Văn Khánh, Từ Sâm, Hiếu Tân, Cao Quảng Văn, Nguyễn Hòa, Nguyễn Sông Ba... Nhiều người trong họ vẫn còn viết đều đặn cho Quán Văn, và cũng có mặt trong buổi sinh hoạt kỷ niệm này. Từ nhiều năm nay, mỗi số Quán Văn thường dành một số trang  cho một chân dung văn học. Những số trước đã làm cho Nguyễn Mộng Giác, Đinh Cường, Lữ Quỳnh, Thân Trọng Minh.....và số Quán Văn kỳ niệm 5 năm này phần Chân Dung Văn Học dành giới thiệu tác giả Phạm Cao Hoàng.

Trương Văn Dân kể lại: lúc đầu khi mới quen nhà văn Nguyên Minh, anh hiểu được những trăn trở của một người thích làm báo mà chưa chưa thực hiện được ước mơ của mình nên đã bàn bạc cùng Nguyên Minh  thành lập Quán Văn và đồng hành cùng Nguyên Minh từ đó cho đến bây giờ. Trương Văn Dân vốn là người mê văn chương. Trước 1975 anh du học ở Ý, lập gia đình và định cư ở đó nhưng vẫn theo đuổi giấc mộng văn chương. Năm 2005, anh cùng vợ là Elena  về sống tại quê nhà. Hai năm sau, anh xuất bản tập truyện đầu tay " Hành Trang Ngày Trở Lại" .

Elena và Trương văn Dân đã được Hoàng Kim Oanh mô tả : "Đôi song ca Ý - Việt tuyệt vời là hạt nhân gắn kết nhiều thế hệ, nhiều đối tượng độc giả, tác giả QV...Chưa cặp đôi nào gắn bó thực sự đến như thế... Cả cuộc sống đời thường, cả vui buồn văn chương bè bạn, cả cách nhìn cùng một huớng và cách nghĩ về những vấn đề xã hội hôm nay!"

 

Suốt 5 năm qua, chưa bao giờ Trương Văn Dân và Elena vắng mặt trong các buổi gặp gỡ của Quán Văn. Trương Văn Dân chịu đọc, chịu kết bạn, và chịu viết. Truyện hay bài viết của Trương văn Dân thường hướng về phân tích nội tâm nhân vật, tạo chiều sâu cho tác phẩm ...

 

Từ Sâm ở Nha Trang vào Saigon dự cho được kỷ niệm 5 năm của Quán Văn. Anh nồng nhiệt bắt tay chào hỏi mọi người rồi vội vã bước lên  sân khấu nói lời chúc mừng và tạm biệt; anh phải về cho kịp chuyến xe chiều. Từ Sâm viết thường xuyên mỗi ngày trên trang của mình "Chuyện làng Nguyệt Tui" mà tôi được đọc cũng đã hơn 50 kỳ. Là người gốc Quảng Bình, anh không ngại đem chính giọng nói của quê mình vào văn chương, Từ Sâm viết giọng châm biếm, đưa những sự kiện nho nhỏ mắt thấy tai nghe thành thâm trầm một cách hài hước rất dễ gần. Một trong những truyện ngắn của anh tôi đọc một lần mà nhớ luôn trong đầu, có thể kể lại bất cứ lúc nào là truyện "Thằng Tít Rằn" được một nhà xuất bản đưa vào danh sách các truyện ngắn Mini đặc sắc.

Hiếu Tân ở Vũng Tàu,  về với Quán Văn lần này để kể lại bài viết anh đã tường thuật lần ra mắt Quán Văn số 1 hồi 5 năm về trước.

Nguyễn Hòa vcv, người chủ trương trang mạng Văn Chương Việt, đang nằm bệnh, không đến được. Cao Quảng Văn sức khỏe cũng không tốt, thỉnh thoảng mới đến với QV.

Quán Văn được biên tập bởi Nguyên Minh và một số anh em văn hữu, trình bày do Nguyễn Sông Ba, còn phát hành thì có hai cách: gửi tới các đại lý và thân hữu và phát hành trực tiếp trong các buổi sinh hoạt ra mắt sách. Những buổi ra mắt sách thường rất vui với  sự đóng góp công sức của nhiều người như Đoàn Văn Khánh, Đoàn Đình Thạch, Đặng Châu Long, Ngô thị Mỹ Lệ, Hoàng Kim Oanh, Quách Mạnh Kha... Sinh nhật 5 năm Quán Văn, Ngô thị Mỹ Lệ đem tới một cái bánh Sinh Nhật, trên mặt bánh là chữ Quán Văn, chung quanh ghi tên những nhân vật mà Mỹ Lệ vinh danh Mỹ Lệ khiêm tốn ghi tên mọi người mà không ghi tên chính mình.

Lần ra mắt nào cũng vẫn do một người điều hợp là nhà thơ Đoàn Văn Khánh. Đoàn Văn Khánh có giọng nói mạch lạc, lưu loát. Hôm đó, Đoàn Văn Khánh làm một việc ý nghĩa khi anh mời chị Lan - phu nhân của Nguyên Minh - lên sân khấu. Chị Lan là người thầm lặng bấy lâu, vừa là yểm trợ, vừa là nội tướng; là người thực sự tạo mọi điều kiện để Nguyên Minh thảnh thơi rong chơi cùng chữ nghĩa. Thế mà bây lâu nay chàng vẫn để nàng sau bức màn nhung!

 

Hỗ trợ đắc lực nhất cho Khánh là Đoàn Đình Thạch.  Đoàn Đình Thạch là nhạc sĩ, đã từng phổ bài thơ "Viết Trong Buổi Chiều Mưa " của Kim Tuấn thành ra ca khúc. Đoàn Đình Thạch khiêm nhường, ít nói, đàn hay và hát giỏi; bao giờ cũng chọn ví trí bên trái sân khấu, với cây guitar trên tay và đệm cho bất cứ ai lên hát, và hát bất cứ khi nào cần.

Hoàng Kim Oanh có những đóng góp kiểu khác, có khi là một diễn giả giới thiệu tác phẩm, có khi là người trong Ban Biên Tập để kết nối Quán Văn với các người trẻ, và có khi bước lên sân khấu theo lời yêu cầu để hát một ca khúc giúp vui. Lần kỷ niệm năm năm này, dù đã mời và chưa nhận được lời từ chối để cùng làm MC cho chương trình nhưng Hoàng Kim Oanh đã... khéo léo đi trễ với lý do ... em tưởng các anh nói đùa, và sau đó tạ lỗi bằng cách lên hát liên tục hai ca khúc trữ tình rất hay. Hoàng Kim Oanh viết ít nhưng những bài của cô là những cảm xúc rất chân thành, thông minh và thật sâu lắng như một đoạn Hoàng Kim Oanh viết để cám ơn những cuốn sách được tặng:

" Sách là sách. Là giấy vàng giấy trắng. Là mực đen mực xanh với đủ sắc màu xanh đỏ tím vàng... Nhưng mỗi cuốn sách tôi cầm trên tay đây luôn nói trước tiên về những ân tình tôi đã nhận và mỗi khi giở ra, mỗi cuốn đều nhắc nhớ cùng năm tháng duyên do nào tôi được có bạn ấy trong tủ sách của tôi. Mỗi người bạn trò chuyện cùng tôi theo cách của họ... Mỗi cuốn sách cũng thì thầm cùng tôi qua ngập ngừng ám dụ bao thông điệp cuộc đời... "

Quán Văn giống như một cái quán thực sự. Biết bao nhiều bằng hữu gần xa ghé đến, dù chỉ ngồi chơi  chuyện trò, thăm hỏi. Hôm nào có mặt Đặng Châu Long anh đều ghi được những bức ảnh bất ngờ khá thú vị ... Và Trần Hữu Hội với tập thơ "Hạt mầm trót vay" là một người dễ mến, tổn thương về cơ thể, nhưng Hội lại được sống trong tình yêu thương đùm bọc của gia đình và sự quý mến chân thành của bằng hữu văn nghệ. Hôm đó, Hội ngồi với nụ cười hiền lành luôn có trên môi, phụ trách phần âm thanh cho buổi họp mặt.

 

Tôi không thể nói về tất cả những người tham dự . Chỉ thoáng qua để nhớ những người mà tôi biết mặt như Thân Trọng Minh, Lê Hồng Thái, Miên Đức Thắng, Nguyễn Phú Yên, Lê Ký Thương, Phan Văn Quang, Trần Thoại Nguyên, Trần Hữu Dũng, Vũ Trọng Quang, Nguyên Tâm, Nguyễn Như Mây, Đoàn thị Phú Yên, Trần Võ Thành Văn, Bích Ngân, Phạm Thành Châu, giáo sư Hoàng Hưng, Lại Quảng Nam, Cao Bá Hưng ,Trần Hoài Anh, Kiều Huệ, Trần Hương Giang ..v..v. 

 

Hai ngày nữa là rời Saigon rồi, rời khỏi Cà Phê Lọ Lem trong tiếng cười sảng khoái nhưng trong lòng tôi nặng trĩu những tiếc nhớ, sao chưa muốn chia tay. Cám ơn mọi người đã cho tôi những kỷ niệm đẹp của một chuyến đi ngắn ngày, Kết bài viết bằng một tin nhắn của Trần Thoại Nguyên: dù mới gặp nhau mà sao như thấy thân thiết từ lâu rồi.  Đúng vậy nhà thơ Trần Thoại Nguyên, tôi cũng nghĩ như anh, và tôi muốn nói thêm: ngay cả những người tôi chưa được biết tên, chỉ nhìn hình thôi đã như là bạn cũ.